Wesołych :)

Życzę Wam zaczytanych, spokojnych świąt, spędzonych w gronie najbliższych, tych realnych i fikcyjnych ;)

Rok z życia pisarza.

Trzydziesty trzeci rok życia obrósł w naszej tradycji wieloma symbolami, stanowiąc moment przejścia między młodością i dojrzałością. Dla Jacka Dehnela urodziny te stają się pretekstem do sprawdzenia: ,, czy „to coś więcej, niż umowna granica”.

„Dziennik…” miał uchwycić zatem czas pierwszych podsumowań, zastanawiania się nad swoimi wyborami i dokonaniami; moment kiedy przestaje się być młodym i obiecującym, a więc czas szczególnie bolesny dla każdego  twórcy.

Autor już na początku kryguje się nieco, gdy na pierwszych stronach dziennika zastanawia się, kto chciałby czytać o jego życiu. Takie niepotrzebne wtręty pojawiają się jeszcze kilkakrotnie, trochę odbierając przyjemność z lektury, ale na szczęście przez większość stron Dehnel pisze sympatycznie, z dużym poczuciem humoru, erudycyjnie i z wdziękiem.

 Czytelnik liczący na kontrowersje i pikantne szczegóły z życia autora, srodze się zawiedzie. Dehnel prowadzi uporządkowane, dosyć nawet monotonne miejscami, życie człowieka zarabiającego na chleb piórem. Spotkania z przyjaciółmi, trasy promujące książki użeranie się z kapryśną muzą, a do tego remont, problemy rodzinne i liczne podróże- tak wygląda przeważająca część dni pisarza. Suma dni przedstawia się dosyć, rzekłabym,  mieszczańsko: żadnych ekscesów, czy też ekstrawagancji artysty, spektakularnych zmagań z materią słowa, rozdzierających scen.

            Dehnel pokazuje nam nie tylko twarz pisarza, ale także swoje kronikarskie zacięcie oraz skłonności do bardzo zjadliwego komentowania otaczającej go rzeczywistości. Miejscami nawet narzeka, jak rasowy staruszek z ławki w parku, niezadowolony z wszystkich i wszystkiego. Na szczęście przez byciem mizantropem broni go poczucie humoru, pozwalające na opisywanie pewnych zdarzeń z dystansem.

            Publikowanie własnego dziennika, szczególnie w przypadku kogoś tak młodego, przeważnie spotyka się z falą krytyki. Nie inaczej było w tym przypadku, w prasie pojawiły się liczne głosy pytające o dorobek Dehnela i powody skłaniające do takiego ekshibicjonizmu. Pisarz  próbuje się rozprawić z krytyką, ale szczerze mówiąc ta część jego dziennika jest jedną ze słabszych. Co nie zmienia faktu, że głosy krytyczne pojawiły się moim zdaniem dużo na wyrost.

            Nie mamy oczywiście do czynienia z przykładem diarystyki na wysokim poziomie, raczej z sympatycznym projektem artystycznym. Kto lubi autora, ten z przyjemnością sięgnie po zapiski z roku jego trzydziestych trzecich urodzin. Innych być może przekona cięty język i możliwość obcowania z codziennością pisarza młodego pokolenia.

Recenzja dla portalu: dlaLejdis.pl

Liza Marklund żegna się z Anniką.

Liza Marklund „Żelazną krwią” żegna się z Anniką Bentgzon: jedenasty tom przygód dziennikarki jest zarazem ostatnim. Nadszedł więc czas na zamknięcie pewnych wątków i dokończenie wielu spraw.

            Historia rozpoczyna się atakiem paniki głównej bohaterki, kobiety wydawałoby się nareszcie szczęśliwej. Udany związek, poprawa relacji z byłym mężem, stabilizacja  w pracy- Annika ma to wszystko, ale mimo to co jakiś czas pada ofiarą napadów strachu, strachu tak ogromnego, że powodującego omdlenia. Dziennikarka ląduje, rzecz jasna, na kozetce u psychiatry i z pomocą lekarza stara się dociec przyczyn swojego strachu, co staje się pretekstem do wycieczek w przeszłość i wyjaśniania wielu tajemnic, nie tylko zawodowych ale także rodzinnych.

            Równolegle z terapią trwa kolejne dochodzenie, w które uwikłana jest nasza bohaterka. Ponowne otwarcie śledztwa w sprawie seryjnego mordercy pozwala na odszukanie sprawcy śmierci młodej dziewczyny, historii jeszcze  z początków kariery dziennikarki. Zabójca młodej dziewczyny, Josefin, uniknął kary, dzięki fałszywemu alibi; teraz Bentgzon postanawia doprowadzić do jego ukarania. Marklund nie ustaje w mnożeniu wątków i dorzuca także tajemnicze zniknięcie siostry Anniki, Brigitta przepada pewnego dnia, jako jedyny ślad pozostawiając wysyłane SMS-y. Jakby tego było mało, najprawdopodobniej porywacze siostry mają powiązanie z badanymi przez Annikę morderstwami…

Na drugim planie autorka buduje przerażającą wizję społeczeństwa hejterów, którzy od głoszenia nienawistnych haseł w Internecie, czasami przechodzą do czynów w świecie realnym. Marklund znana jest z poruszania ważkich kwestii społecznych, więc także tym razem dużo miejsca poświęconego zostaje wolności słowa w Internecie i odpowiedzialności karnej nawołujących do nienawiści internautów.

Marklund należy do grona pisarzy tworzących swoje powieści na dosyć równym poziomie, nawet słabsze pozycje z cyklu bronią się, jako solidne kryminały. Nie inaczej jest z ostatnią częścią. Znów zanurzamy się w mroczne zakamarki psychiki prawdziwych psychopatów, znów jest dosyć mrocznie i ponuro. Napięcie rośnie powoli i zmierza nieubłaganie do krwawego finału, szkoda jedynie, że bardzo łatwo przewidzieć  zakończenie.  Dużym minusem jest także motyw byłego męża Anniki, niepotrzebnie odciągający uwagę od głównych wątków i poprowadzony dosyć tendencyjnie.

            „Żelazna krew” spina klamrą całokształt przygód dziennikarki stanowiąc satysfakcjonujące, choć nie doskonałe pożegnanie z bohaterami.        

Recenzja dla portalu dlaLejdis.pl

Naprawdę paskudna historia

Bernard Minier zajmuje wysokie miejsce na liście francuskich twórców kryminałów. Również w Polsce cieszy się dużym uznaniem, czy „Paskudna historia” będzie potwierdzeniem świetnej  formy  pisarza?

 „Paskudna historia” początkowo zdaje się być  książką o dojrzewaniu, jednak szybko zmienia się w prawdziwy kryminał, kiedy na małej wyspie zostaje znalezione ciało nastolatki. Morderstwo… Słowo z filmów i książek, słowo z telewizyjnych wiadomości nagle staje się bardziej, niż realne, przestając być abstrakcyjnym pojęciem. W przeważającej części narratorem jest chłopak zamordowanej, szesnastoletni Henry, którego pierwszoosobowa opowieść przeplata się z historią śledztwa. Idylliczna wyspa powoli odkrywa swoje drugie oblicze, pełne tajemnic, dosłownie zabójcze.

W całej opowieści dominuje ponury, mroczny nastrój, pełen przygnębienia i przekonania, że ten świat zmierza ku samozagładzie. Rząd szpiegujący obywateli, przestępcy na usługach polityków, skorumpowani gliniarze, bezmyślni ludzie oddający swoją prywatność wielkim koncernom- to drugoplanowi bohaterowie tej książki.

„Paskudna historia” jest naprawdę paskudna, pełna hiperrealistycznych szczegółów, mroczna i okrutna. W przypadku tej książki autor mówi o hołdzie  złożonym amerykańskiej powieści i amerykańskiej kinematografii, więc spodziewać się możemy licznych odniesień, znanych chwytów i intertekstualnych zabaw. Minier, nie waha się zatem sięgać po mocne środki wyrazu, tak lubiane przez Kinga, Mastertona, czy też Koontza.

Dużo też jest w tej prozie patosu, podniosłych scen i nieco sztucznych zachować. Na przykład niezwykła więź łącząca Henrego i jego trójkę przyjaciół stworzona jest obrazami, w których prawdziwość trudno uwierzyć. Autor zawiódł na całej linii, jeżeli chodzi o wiarygodność wykreowanych przez niego nastoletnich bohaterów. To dorośli poprzebierani za nastolatków, sztuczni i mało prawdziwi. Na szczęście ten feler dotyczy tylko tej jednej grupy postaci, reszta nakreślona jest bez zarzutu.

Świetnie udało się także pisarzowi oddać atmosferę  narastającego napięcia, każdy z mieszkańców wyspy zdaje się mieć coś na sumieniu, każdy może okazać się mordercą. Powoli staje się jasne, że nikomu nie można ufać, nawet najbliższym…

Zakończenie jest zaskakujące, ale logiczne i sensowne. Wszystkie klocki układają się w spójną całość, wiec pomimo kilku usterek „Paskudna historia” jest wciągająca powieścią, po której czytelnik ma ochotę raz na zawsze zrezygnować z Facebooka.

Recenzja dla portalu: dlaLejdis.pl

Mroczne cuda i zmyślenia.

Te okładki :)

„Uznałem, że to dobry tytuł dla zbioru opowiadań. Ostatecznie jest tak wiele rzeczy ulotnych. Ludzie są tak nietrwali. Podobnie sny i serca (…) Lecz niektóre historie przetrwały wszystkich, którzy je opowiadali, a niektóre nawet krainy, w których powstały”.

N. Gaiman

           Każda książka Gaimana, to dla mnie spore wydarzenie, „Rzeczy ulotne” gościły już wprawdzie w naszych księgarniach ale teraz powracają w naprawdę pięknym wydaniu. Zebrane tutaj teksty, to przeważnie opowiadania „zasłużone”,  nagradzane i uhonorowane przeróżnymi literackimi trofeami.

            Jak zwykle wśród wszystkich historii są te, które uwielbiam i te, które spokojnie pominę przy kolejnej lekturze.  Nijak nie mogę się przekonać do wierszy w wykonaniu Gaimana i traktuję je, jako nieszkodliwe dziwactwo tego autora, choć wiem, że część odbiorców bardzo je lubi.  Mnie urzekło rewelacyjne w „Studium w szmaragdzie”, mroczne i niepokojące. 

            Część z tych historii jest powrotem do dzieciństwa, nie jest to jednak sielska kraina szczęścia lecz mroczny czas pełen przemocy i niewyjaśnionych zjawisk, często naznaczających bohaterów na całe życie, trwale też deformujących ich psychikę, jak w „Pamiątkach i skarbach”, czy też „Porze zamykania”.  Na szczęście zdarzają się też teksty, w których Gaiman pozwala swoim postaciom przeżywać iście magiczne chwile- „Na grzecznych chłopców czekają dary”.

            Fanów twórczości Gaimana nie trzeba przekonywać do jego opowiadań, które od zawsze pokazywały najmocniejsze strony pióra tego pisarza. Tych, niezdecydowanych niech zachęci różnorodność stylistyczna i mroczny klimat prezentowanych w zbiorze tekstów. Tekstów stanowiących próbę ubrania w słowa doświadczeń wymykających się przysłowiowemu szkiełku i oku mędrca. 

Ostateczne poświęcenie.

Drugi tom trylogii Sandersona zakończył się w sposób, który wręcz wymusza rzucenie się łapczywie na zwieńczenie całej historii, jakim jest „Bohater wieków”.

            Minął rok od wydarzeń ze „Studni wstąpienia. Vin i Eland próbują poskładać w całość resztki Imperium pod rządami tego ostatniego. Ukochany Vin w końcu zdecydował, że pewne formy tyranii są dopuszczalne w obliczu zbliżającej się niszczycielskiej siły pragnącej zagłady świata. Przez ten czas populacja ludzi drastycznie zmalała, coraz gęstsze mgły wyniszczają plony, przynosząc głód. 

Gdyby tego było mało,  Inkwizycja nadal zabija skaa, szerząc coraz większy terror, a tajemniczy przeciwnik zaciska swoją pętlę wokół malejącej liczby gotowych stawić mu czoła przeciwników. Szybko zmieniające się realia powodują bezradność: „Jesteśmy, jak dzieci, grające w grę, która podpatrzyły u rodziców, lecz nieznające jej zasad. A nasz przeciwnik stworzył tę grę.”

Wolność nadeszła, czy jednak pozostało choć trochę czasu, by się nią nacieszyć? Imperium ponownie stało się miejscem pełnym strachu i śmierci, tyle, że z „bonusem” w postaci enigmatycznego zagrożenie gotowego uderzyć w każdej chwili. Widzimy, jak wypaczane są ideały Kelsiera, jak jego nauki wykorzystywane są w celu zagarnięcia władzy, jak niszczeje jego dziedzictwo.

Świat dookoła naszych bohaterów dosłownie się rozpada. Obserwujemy ze współczuciem, jak kolejne plany ocalenia rozbijane są w pył. Drużyna nieco szalonych rabusiów skonfrontowana zostaje z konsekwencjami zabicia Ostatniego Imperatora. Autor jasno pokazuje, że pozornie dobra decyzja okazała się być dosłownie zabójcza, nie tylko dla bohaterów, ale w konsekwencji dla całego ludzkości. Tyran był niewyobrażalnym złem, ale złem spajającym w całość świat. Jego powykrzywiane i wypaczone przez szalony rozum zasady nie pozwalały, by coś jeszcze gorszego wydostało się na wolność, dążąc do destrukcji wszystkiego na swojej drodze.

            „Bohater wieków” koncentruje się w dużej mierze na postaciach do tej pory drugoplanowych, wzbogacając w ten sposób fabułę,  ale pozwalając ewoluować także postaciom z pierwszego planu. Przykładem jest choćby Vin, która : „ (…) jakimś cudem, między upadkiem królów i zagładą świata stała się kobietą”. Eland w końcu przestał być pokojowo nastawionym do życia idealistą i stał się człowiekiem gotowym dokonywać tragicznych wyborów.

            Sanderson w końcu pozwala nam także zobaczyć, jak powstawał jego świat: rzeczywistość w której z nieba spada popiół, a krwawe słońce oświetla lichą roślinność, wśród której próżno szukać kolorów. Seria wydarzeń zapoczątkowana w pierwszym tomie nareszcie znajduje logiczne wyjaśnienie, a pisarz uchyla rąbka tajemnicy leżącej u genezy powstania istot zamieszkujących Imperium. Wszelkie niejasności zostają w końcu wyjaśnione, stając się elementem logicznego i spójnego świata przedstawionego. 

            A zakończenie trylogii… zakończenie pozostawia czytelnika wniebowziętego rozwiązaniami fabularnymi i spragnionego kolejnych tomów.

Wspaniałe tomiszcze

    „Wszystkie lektury nadobowiązkowe” są hołdem oddanym  literaturze, czasami w jej najdziwniejszej  formie, prawdziwym wyrazem miłości złożonym przez wnikliwą i dowcipną czytelniczkę; książką o której można mówić jedynie w superlatywach.

      Subiektywne felietony poetki szybko  podbiły serca czytelników, pierwsze swoje książkowe wydanie mając w 1973 roku. Niebawem światło dzienne ujrzał tom drugi – w roku 1981 oraz trzeci w roku 1996. Współczesny czytelnik otrzymuje do rąk już naprawdę monumentalne wydanie, obejmujące 562 teksty, zgodnie z kolejnością ich powstawania.

       Dowcipnie, subtelnie i z niezwykłą trafnością autorka spisuje swoje wrażenia z lektur czasami naprawdę dziwacznych, jak choćby „Guzik w literaturze”. Nie ma dla niej książki, której nie warto by przeczytać lub choćby przewertować. Jest tutaj miejsce dla „Poezji” Marii Konopnickiej, ale także dla „Paradoksów natury” Thomasa R. Henrego. Zakres literackich zainteresowań Szymborskiej wprawia nieraz w osłupienie: biografie, poradniki dla ciężarnych, historia lasu, opracowania dotyczące bezkręgowców, poezja starożytna, atlasy zwierząt, poradniki itd. 

       Koncentrując się nierzadko na drobnym szczególe, autorka obudowuje go czasami żartobliwym felietonem, czasami poetycką refleksją, zawsze jednak przenikliwą i zapadającą w pamięć. Za każdym razem błyszcząc przy tym bogactwem skojarzeń, erudycją i niezwykłym poczuciem humoru. Lekkość pióra towarzyszy wszechstronności zainteresowań oraz  pogodnej wyrozumiałości dla twórców  nawet najstraszniejszej tandety. Poetka w każdej książce potrafi odnaleźć coś, co warte jest  uwagi, czy może stanowić punkt wyjścia do szerszej  refleksji, już nie tylko nad lekturą: „(…) Jestem i chcę pozostać czytelniczką amatorką, na której nie ciąży przymus bezustannego wartościowania. Książka bywa dla mnie czasem przeżyciem głównym a czasem tylko pretekstem do snucia lekkich skojarzeń.”  

       Brak banalnych skojarzeń, złośliwe uwagi, teksty zwieńczone smakowitą puentą, to wszystko sprawia, że nie ma mowy o choćby chwili nudy w przypadku obcowania z kolejnymi stronicami ”Wszystkich lektur nadobowiązkowych”, które wszak do cienkich nie należą.

Recenzja dla portalu: dlaLejdis.pl

Toksyczna miłość matki.

 Nie po raz pierwszy szumne zapowiedzi z okładki książki nijak się mają do jej treści. „Jutro zaświeci słońce” miało być pozycją poruszającą i „wiercąca dziury w duszy”, a jest historią pełną niedociągnięć, banałów i taniego psychologizowania.

  Powieść napisana jest w formie monologu głównej bohaterki. Na początku wiemy o niej tylko to, że opowiada o swoim życiu dziennikarce. Nie wiemy kim jest narratorka, ani dlaczego stała się przedmiotem zainteresowania dziennikarki. Na dłuższą metę ten sposób prowadzenia narracji jest męczący. Zostajemy skazani na jeden głos, a jest to głos przemądrzały, chętnie sięgający po truizmy i nie wahający się przed używaniem kiczowatych porównań czy wydumanych metafor. Przez znaczącą część książki obcujemy zatem  z czymś w rodzaju monodramu, niestety nie najlepszej jakości.

Historia toksycznej miłości i niszczącego wpływu matki wypełniona jest banałami i kiczem, co powoduje, że lektura ani trochę nie jest przejmująca. Czytelnik co rusz napotyka zdania, że „każdy dzień przynosi spotkanie (…) czasem też podaruje ci przepis na ciasto, a czasem na …życie”. I tak strona po stronie banał goni banał, truizm wskakuje na miejsce po poprzednim truizmie, a narratorka snuje swoją opowieść językiem sztucznym i pretensjonalnym.

 Autorce nie udało się tchnąć życia w tę historię. Postać toksycznej matki jest tak przerysowana, że aż groteskowa, przez co cała historia traci na wiarygodności: nie wierząc w potwora,  nie współczujemy jego ofierze. Trudno jednak potraktować serio postać kobiety tak złej, że w jej obecności więdną rośliny… Nie udało się stworzyć wiarygodnego portretu matki-kata i córki-ofiary. „Skatowała moje człowieczeństwo” mówi w pewnym momencie bohaterka, ale te mocne słowa nie znajdują potwierdzenia w całej opowieści.  Przez sięganie po sztampowe rozwiązania, niezbyt wyrafinowane pomysły fabularne, autorka stworzyła opowieść  rodem z miesięcznika dla pań, gdzie „prawdziwe historie” sąsiadują z przepisami na zupę.

W dodatku, w połowie książki, całość zmienia ton, przekształcając się w zupełnie łzawą i sentymentalną opowieść, w dodatku usprawiedliwiającą motywy swoich bohaterów. Jakby autorce zabrakło odwagi na wykreowanie postaci złej matki, konieczne stało się wyjaśnienie motywów jej postępowania.  

Joanna Sykut stworzyła pompatyczną historię, upoetycznioną na siłę. Powieść  jest bardzo egzaltowana, tak jak egzaltowana jest bohaterka. Jej historia nie porusza z powodu sposobu, w jaki nam zostaje opowiedziana: cytaty o śmierci i rozkładzie wymieszane ze „złotymi myślami”, kiczowate dialogi, afektowane porównania.  Niestety, wymądrzająca się kobieta i jej smutne życie pozostawiają czytelnika całkowicie niewzruszonym, przykro, że ważny temat został tak zmarnowany.  

Recenzja dla portalu: dlaLejdis.pl

Gdy zabijesz boga, musisz ocalić świat.

Wydawnictwo znów postawiło na wspaniałą oprawę graficzną serii.

            Minął rok od chwili, gdy bohaterowie „Z mgły zrodzonego” obalili Ostatniego Imperatora, pozornie kładąc kres tyranii i niewolnictwu, a także dominacji arystokracji. Vin, Elend i ich towarzysze zmagać się muszą z konsekwencjami swoich czynów: Imperator nie żyje, ale skutki jego rządów nadal trwają. Uciskani i udręczeni niewolnicy nie radzą sobie z narzuconą wolnością. Arystokracja knuje, by obalić nowego króla, a sąsiedzi spoglądają pożądliwie na imperium pozbawione obrony boga.

            „Nic się nie skończyło. Nawet się nie zaczęło. Ostatni Imperator.. był tylko opóźnieniem. Trybikiem. Teraz, gdy zginął, pozostało nam mało czasu.” Sanderson szykuje dla swoich bohaterów nie lada niespodziankę, gdy okazuje się, że wybawiając świat od tyrana jednocześnie skazali siebie i pozostałych mieszkańców imperium na zagładę… U wrót stolicy stają trzy armie, każda z nich wystarczyłaby do obalenia nowego porządku i zniweczenia dokonań bohaterów. Ratunkiem wydaje się być tylko stara legenda i opisana w niej Studnia Wstąpienia, której rzecz jasna nikt nie potrafi zlokalizować, ani powiedzieć o niej nic konkretnego. . .

Nie tylko my mamy ładne okładki ;)

Autor zaczyna swoją historię w momencie, gdy wielu innych pisarzy by ją zakończyło: ci „dobrzy” wygrali i zostali na polu boju z wszelkimi konsekwencjami swojego zwycięstwa. W filmach w tym momencie zaczęłyby się napisy końcowe. Tymczasem Sanderson konfrontuje bohaterów z twardą rzeczywistością  i następstwami obalenia Imperatora, nie mamy zatem do czynienia z bajką, w której to po śmierci złego wszyscy żyją długo i szczęśliwie.

Sanderson pokazuje ewolucję swoich postaci, każdy z polubionych przez nas łotrzyków musiał dojrzeć, stwardnieć; niektórzy z nich stali się bardzo bezwzględni, innym coraz trudniej żyć w rozdarciu. Fantastycznie  nakreślone są tutaj relacje między poszczególnymi kompanami ekipy nowego króla. Każdy z dawnej grupy Kelsiera zmaga się z brzemieniem pozostawionym przez martwego Z Mgły Zrodzonego: „Zmienił nas w idiotów,  którzy staną na czele armii skazanej na zagładę”.

W przypadku tych wersji  mam wrażenie, że celowano w młodszego czytelnika

  

 „Studnia Wstąpienia” jest powieścią, w której występuje zdecydowanie mniej scen walki, ale stara dobra ekipa nadal  knuje i spiskuje, bardzo dużo przy tym ryzykując i jak zwykle wyśmienicie się bawiąc, mimo ogromnego zagrożenia ze strony oblegającej miasto armii wrogów. Autor wprowadza na scenę także nowych bohaterów, przy czym niektórzy z nich, to naprawdę zaskakujące kreacje.

            Głównym wątkiem powieści jest oblężenie, ale pokazane z nietypowej strony- zamiast spektakularnych potyczek, widzimy skomplikowane intrygi knute po obu stronach muru, problemy z zaopatrzeniem zarówno po stronie atakujących, jak i oblężonych; rozpaczliwe próby zdobycia przewagi  i posiłkowanie się skrytobójcami. Oczywiście nie wszystkie wątki poświęcone są stolicy, Sanderson umiejętnie buduje także nastrój zagrożenia, coraz więcej niewyjaśnionych i tajemniczych  zjawisk jasno wskazuje, że świat zmienił się drastycznie po śmierci boga. Pojawiające się nowe zagrożenia, mgły atakujące ludzi w dzień, to tylko początek wyzwań, z jakimi musi zmierzyć się nowy władca i jego wybranka serca. Może okazać się, że zdolności Vin do tego nie wystarczą…

           W finale akcja zostaje poprowadzona w zdumiewającym kierunku, wbrew wszelkim czytelniczym przyzwyczajeniom. „Studnia Wstąpienia” nie zawodzi, jako drugi tom cyklu, konsekwentnie i przede wszystkim w sposób niezwykle interesujący  rozwijając opowiadaną nam historię. 

"Terry Pratchett życie i praca z magią w tle", czyli jak nie pisać biografii.

Terry Pratchett życie i praca z magią w tle, to książka, która powstała jeszcze za życia brytyjskiego pisarza, w zamierzeniu  mająca być hołdem dla jego twórczości.  Niestety, nawet w   najmniejszym stopniu nie udało się spełnić tych założeń.

            Już sam wstęp lekko niepokoi, Craig Cabell w kilku zdaniach pisze, czym jego dzieło nie jest, odżegnując się od zamiaru stworzenia nieoficjalnej biografii, przewodnika po Świecie Dysku, czy też dogłębnej analizy dokonań literackich Pratchetta. Pozostaje zatem pytanie: czym w takim wypadku ma być „Życie i praca z magią w tle” ?

            Autor zdecydował się na metodę zestawiającą dzieła pisarza z ważnymi momentami w jego życiu, przy czym przez całą lekturę uderza nieco staroświeckie domaganie się uznania fantastyki za pełnoprawny gatunek literacki. Tego typu żądania mogły mieć rację bytu 10 lat temu, ale nie w momencie, gdy cały świat zaczytuje się fantastyką i tłumnie chodzi na nią do kina. Współczesny czytelnik już od dawna ceni ten gatunek literacki, także wydawcy od dłuższego czasu na niego stawiają.  

            Nie lepiej jest w wyciąganiem przez Cabella wniosków na podstawie prezentowanych przez siebie informacji. Przykładem jest stwierdzenie, że Pratchett miał w dzieciństwie skłonności do pyskowania, zatem naturalną koleją rzeczy został pisarzem…Swoją cegiełkę dołożyła także redakcja,  przepuszczająca powtarzające się argumenty, fakty oraz zdania wątpliwej urody, jak choćby: „Nie ma w nich kryteriów, które słabsze tytuły mają  nadmiarze”. Autor niestety  nie wyjaśnia, jakie to kryteria i o co mu w tym zdaniu w  ogóle chodzi. Dodatkowo, nawet w obrębie jednej strony znajdują się akapity nie połączone ze sobą, jak choćby dwie wzmianki o chorobie angielskiego pisarza, a potem następna o smokach.

            Kolejne strony okazują się być rozczarowaniem. Przejście od urodzenia do pierwszej pracy Pratchetta zajmują w książce dokładnie siedem stron… To „biografia”, jakich na półkach w księgarniach jest pełno: pobieżnie opisująca swojego bohatera, sięgająca do źródeł dostępnych każdemu i łącząca je w sposób nie wymagający od autora zbytniego wysiłku. Książka Cabella pozostawia ogromny niedosyt, prześlizguje się wręcz po życiorysie swojego bohatera, koncentrując się tylko na tym, co sam Cabell uważa za ważne.

            Rozkładanie na czynniki pierwsze Świata Dysku byłoby ciekawe, o ile zostałoby przeprowadzone konsekwentnie, a nie na podstawie osobistych preferencji dziennikarza, omijającego dużą część dorobki Pratchetta. Kolejne rozdziały nie stanowią spójnej całości, lecz raczej garść eseji na temat poszczególnych aspektów twórczości Pratchetta.

            „Terry Pratchett to jeden z najbardziej szanowanych pisarzy tworzących w Wielkiej Brytanii. Stoi w jednym szeregu z Tolkienem i Lewisem- a to chyba największy dowód jego doskonałości.”  W pełni zgadzam się z tymi słowami, uważając jednocześnie, że taki autor zasługuje na biografię z prawdziwego zdarzenia, miast zlepku artykułów i esejów połączonych na siłę  namiastką rysu biograficznego.

Recenzja dla portalu: dlaLejdis.pl

Miłość, a nie medycyna.

„Złączni”, to książka idealnie pokazująca, jak można zmarnować świetny pomysł na fabułę,  poprzez nieco mniej świetne wykonanie.

            Historia N.N oraz lekarki zajmującej się jej przypadkiem, z założenia traktować miała o niezwykle poważnych zagadnieniach: lekarzach przejmujących rolę Boga, ludziach decydujących o czyimś życiu i śmierci, odpowiedzialności za  pacjenta itd. Główna bohaterka, Charlotte jest pełną zaangażowania lekarką, której trafia się niezwykle trudny przypadek: kobieta potrącona przez samochód, o której nic nie wiadomo. Znajdująca się w śpiączce pacjentka wkrótce stanie się przyczynkiem do zadawania wielu trudnych pytań i prywatnego śledztwa Charlotte, starającej się za wszelką cenę ustalić tożsamość nieprzytomnej kobiety.

            Gdyby autorka pozostała przy tematyce medycznej i zawęziła akcję jedynie do zagadnień z etyki medycyny oraz prób ustalenia tożsamości N.N., powieści wyszłoby to jedynie na dobre. Niestety, nagromadzenie wątków pobocznych powoduje, że książkę czyta się trudno i fabuła sprawia wrażenie bardzo poszatkowanej.

Równolegle opowiadane są nam dwie historie, które zazębiają się w połowie książki, obydwie także mają po kilka wątków pobocznych, co w rezultacie rodzi chaos. Wiele z rozpoczętych wątków nie jest dokończonych, a zakończenie sprawia wrażenia wysilonego. Wątek obyczajowy wielokrotnie przysłania historię N.N, co rodzi dyskomfort czytelnika sięgającego po tę książkę właśnie z powodu  trudnego tematu i możliwości spojrzenia na niego okiem lekarza. Czasami „Złączeni” zmieniają się w romans okraszony wątkiem medycznym, by za chwilę stać się powieścią, jakiej nie powstydziłby się Robin Cook.

            Lekturze nie pomaga także styl w jakim Cassella opowiada swoją historię. Nadużywanie porównań i metafor powoduje, że styl opowieści jest nieznośnie patetyczny, jakby autorka za wszelką cenę chciała nadać książce  nieco poetyckiej otoczki. Zabrakło za to konsekwencji w prowadzeniu akcji oraz w  stopniowaniu napięcia. Nie udało się także zaangażować czytelnika emocjonalnie na tyle, by przymknął oko na niedociągnięcia i pozwolił się porwać opowieści.

            Szkoda, że tak ważny temat zyskał zaledwie poprawną oprawę, w której kwestie etyczne schodziły czasami na drugi  i trzeci plan, oddając miejsce wątkom  mniej intrygującym, a czasami nawet pospolicie nudnym.  

Recenzja dla portalu: dlaLejdis.pl

Fandorin kontra lokaj.

„Jego rzemiosłem było ryzyko, cały czas igrał ze śmiercią, (…) wydawał się nieśmiertelny”- Erast Fandorin powraca w kolejnej odsłonie serii o niesamowitym detektywie, łapiącym złoczyńców w XIX-wiecznej Rosji.

            Narratorem tej opowieści jest tym razem lokaj cara Mikołaja II,  Afanasij, który całe swoje życie poświęcił  służbie carskiej rodzinie. Oddanie głosu człowiekowi niemalże fanatycznie oddanemu swojej pracy, wyznającemu nieco staroświeckie poglądy i stroniącemu od ryzyka, jest ciekawym zabiegiem. Szczególnie, gdy weźmie się pod uwagę, że nie przepada on za bohaterem cyklu. W oczach lokaja Fandorin jawi się, jako przemądrzały i napuszony bawidamek, bawiący się w detektywa. Jest to zarzut poważny w kontekście sprawy, jaka tym razem przypada Erastowi.

            Głównym motorem akcji są przygotowania do koronacji cara Mikołaja II, w czasie których porwany zostaje jego małoletni kuzyn. Porywacz, tytułujący się doktorem Lindem, za uwolnienie chłopca żąda Orłowa, bezcennego brylantu z berła cara. Przestępca stawia w niezwykle  trudnym położeniu cały dom Romanowów: koronacja nie może się odbyć bez Orłowa, tak, jak nie może jej zakłócić wieść o śmierci chłopca, poświęconego dla brylantu. Na pomoc carskiej rodzinie przybywa Erast Fandorin, ścigający doktora Linda od lat, znający jego metody i bezwzględność, każącą mordować porwane przez siebie  dzieci, by nikt nie był w stanie zidentyfikować przestępcy…

            Akunin już wielokrotnie udowodnił, że jest mistrzem w opisywaniu realiów XIX wieku i wplataniu rzeczywistych wydarzeń w swoje, jakże wciągające, fabuły. Nie inaczej jest tym razem. Znów sprawdzili się bohaterowie, nieco mniej jest w tym tomie zgranego tandemu Fandorin- Masa, ale wynagradza nam to fantastycznie nakreślona postać służącego o dosyć radykalnych zapatrywaniach, narzucającego sobie ascetyczny tryb życia, mającego o sobie wysokie mniemanie i boleśnie konfrontującego te przekonania z rzeczywistością. Złowrogi Lind zdaje się być z kolei literackim hołdem oddanym postaci Jamesa Moriarty'ego złowrogim geniuszem zła, doskonałym w swoim fachu, nieuchwytnym i depczącym naszemu detektywowi po piętach.

            Finał nie będzie zaskoczeniem dla czytelników obytych z powieścią detektywistyczną, odgadnięcie tożsamości geniusza zła już w połowie książki  nie było zbyt trudne, ale w najmniejszym stopniu nie umniejszyło to przyjemności z lektury.

W „Koronacji” nie zawodzi intryga, ani pieczołowicie budowany klimat pozwalające na stworzenie fantastycznej wariacji  dotyczącego  jednego z ważniejszych wydarzeń w historii carskiej Rosji.

Recenzja dla portalu: dlaLejdis.pl

Syreny, mnisi i kicz na wyspie Egret.

Sue Monk Kidd podbiła serca czytelników powieściami poruszającymi trudny temat segregacji rasowej oraz emancypacji kobiet. „Opactwo Świętego Grzechu” odbiega znacznie od znanych nam książek amerykańskiej pisarki.

            Historia zaczyna się bardzo klasycznie, wręcz banalnie: kobieta w średnim wieku przeżywa kryzys w małżeństwie, dostrzegając stagnację swojego związku oraz miałkość egzystencji, jaką  prowadzi. Dni podobne do paciorków beznadziejnie przesuwanych między palcami- tak Jessie Sullivan postrzega swoje życie, za wszelką cenę pragnąc zmiany. Poznajemy ją w momencie, gdy zastanawia się: jak dzika dziewczynka z wyspy Egret zmieniła się w stateczną panią domu, odrzucającą artystyczne pasje, doskonale przyciętą do ram wizerunku  matki i żony.  

            Sygnałem do zmian jest dramatyczny telefon przyjaciółki matki Jessie, wzywający naszą bohaterkę do domu: jej pobożna rodzicielka właśnie obcięła sobie  palec i odmawia wszelkich wyjaśnień dotyczących tego  makabrycznego postępku. Jessie wyrusza w podróż, która skonfrontuje ją nie tylko z demonami przeszłości, ale również z udręką teraźniejszości, w której tak bardzo się dusi.

            Podróż malarki  do rodzinnego gniazda, pełnego dobrych i koszmarnych wspomnień przywodzi na myśl „Kocie oko” Margaret Atwood, jednak w przeciwieństwie do kanadyjskiej pisarki, Monk zdecydowała się okrasić całość wątkiem romansowym, osłabiając w ten sposób wymowę książki.  Potężna fala uczucia pomiędzy Jessie, a poznanym na wyspie mężczyzną, opisana jest językiem rodem z tandetnych powieści. Miłość od pierwszego wejrzenia, spotkania w księżycową noc, sny o ukochanym -  to wszystko niebezpiecznie balansuje na krawędzi kiczu.

            Żal mi wątków zaledwie nakreślonych, a tak obiecujących. Zamiast czytać o zakazanym uczuciu wolałabym dowiedzieć się więcej o niezwykłej przyjaźni trzech kobiet, przyjaźni tak silnej, że przetrwała śmierć i szaleństwo. Cudownie byłoby oczytać nieco więcej o dzieciństwie w tak niezwykłym miejscu, jak wyspa Egret, zamieszkanej  przez malownicze indywidua.

            Nie udało się także, według mnie, wykorzystać w pełni potencjału tajemnicy  ojca Jessie i jego tragicznej śmierci, motywu, którego rozwiązanie  da się przewidzieć już od połowy książki. Kidd nie zaskakuje niczym poza sięganiem po wyświechtane frazesy i kiczowate rozwiązania.

            Demony przeszłości, konfrontacja z koszmarami dzieciństwa, poszukiwanie swego miejsca na ziemi, życie w poczuciu winy- te wszystkie wątki zepchnięte w cień przez banalną historię miłosną, zasługiwały na zdecydowanie więcej miejsca w powieści, która mogła być naprawdę poruszająca.  Zdecydowanie „Opactwo Świętego Grzechu” nie będzie moją ulubioną książką autorki, którą przecież niezwykle cenię za „Sekretne życie pszczół”  oraz „Czarne skrzydła”.

Recenzja dla portalu dlaLejdis.pl

Witamy w Moskwie po raz szósty.

Przelane nie na darmo, spalone nie na próżno. Nadszedł pierwszy czas, dwóch stanie w ciele i otworzą drzwi... Trzy ofiary za czwartym razem; pięć dni zostanie dla Innych, sześć dni zostanie dla ludzi. Dla tych, którzy staną na drodze, nie zostanie nic. Szósty Patrol jest martwy. Piąta Siła zniknęła. Czwarta nie zdążyła. Trzecia Siła nie wierzy, druga Siła się boi, pierwsza jest zmęczona.

S. Łukjanienko „Szósty Patrol”

            Cykl o dwóch Patrolach, stojących na straży porządku świata, podbił me serce już dobrych kilka lat temu: smakowitym połączeniem fantastyki i sarkastycznego humoru, w dodatku okraszonym  lekką nutką melancholii. „Szósty Patrol” musiał zatem pojawić się moim regale.

            Tym razem, po Moskwie zaczyna grasować nierejestrowany wampir, zatem oczywiste jest rozpoczęcie śledztwa w tej sprawie, tak jak oczywiste jest, że wszystko w końcu rozbije się o Antona i jego rodzinę. Dziwne wiadomości zostawiane przez wampira stają się początkiem serii wydarzeń prowadzących, a jakże: do końca świata. Po raz kolejni Jaśni i Ciemni, wbrew swej naturze, będą musieli zjednoczyć siły w walce o przetrwanie. Zagrożenie tym razem dotyczy nie tylko świata Innych, ale całej Ziemi.

            Prawo serii jest czasami nieubłagane: kolejny tom może być wtórny, nie oferować czytelnikowi nic nowego, nie rozwijać postaci itd.  Na szczęście tym razem udało się tego w dużej mierze uniknąć, rzecz jasna „Szósty Patrol” nie jest w stanie zaskoczyć zbyt wieloma rozwiązaniami, a rzeczywistość przedstawiona jest nam już bardzo dobrze znana.  Sposób prowadzenia narracji również się nie zmienił: akcja pędzi na łeb i szyję, by za chwilę nasz bohater poddał się głębokim rozważaniom na temat otaczającego go świata, ale czytelnikom przyzwyczajonym do prozy Łukjanienki na pewno to nie będzie przeszkadzać.
 Jednak finał przynosi niespodziewane rozwiązania, a duża część powieści poświęcana jest wampirom, dzięki czemu dostajemy smakowite fragmenty dotyczące genezy tego gatunku, jego wierzeń, legend, zwyczajów i słabości. Autor pokazał także wiarygodną przemianę kluczowej postaci: Anton nie jest już idealistą, jak w pierwszym tomie, lecz Magiem zdecydowany czasami wybrać mniejsze zło, czy też poświęcić kogoś w imię większej sprawy.

            Nacisk  znów położony jest bardziej na sensacyjny wymiar całej historii, niestety pisarz całkowicie porzucił opisywanie misternych spisków tworzonych przez przywódców obu Patroli, wielowymiarowych intryg, które tak wciągały  w pierwszych trzech tomach serii. Pościgi po całym świecie, widowiskowe starcia, niespodziewane ataki- to teraz składowe części akcji. Troszeczkę żałuję tej zmiany, ale wynagradza mi to po części kreowanie scen w rodzaju walki o przywództwo wampirów. O, tam to się dzieje!

            „Szósty Patrol” jest cudownym zatoczeniem koła: nie tylko punkt wyjścia opowiadanej historii, ale cała konstrukcja książki są powrotem do początku cyklu. Czy to znak, że seria została skończona? Nie wiem, ale mam nadzieję, że Gorodecki wróci, by znów ratować świat.

Siły Światła mają obowiązek zapoznać się z tym tekstem.

Nocny Patrol

Siły Ciemności mają obowiązek zapoznać się z tym tekstem.

Dzienny Patrol"

Pod drugiej, mrocznej stronie lustra.

Fantastyka (…) to lustro. Krzywe, owszem, czasem skrywające prawdę, ustawione pod kątem czterdziestu pięciu stopni wobec rzeczywistości, niemniej jednak lustro, dzięki któremu możemy opowiadać sobie rzeczy niewidoczne w inny sposób”.

N. Gaiman.

            Za mną kolejna antologia tekstów  jednego z drogich memu sercu  pisarzy. Tym razem jedynym kryterium doboru opowiadań był ich klimat, sposób przedstawiania rzeczywistości: deformowanie jej, zacieranie konturów  między tym, co realne i wyobrażone. Każda z opowiedzianych historii pokazuje świat lekko wykrzywiony, wzbogacony elementem obcości: w postaci specyficznego humoru, groteski, makabry, czy też ostrej erotyki. Elementem, który sprawia, że pokazywana nam rzeczywistość ma wszelkie znamiona fantazji, marzenia sennego, czasami koszmaru...

            Czerpiąc z twórczości swoich mistrzów: Lovecrafta, Poego, braci Grimm, Gaiman oddaje im hołd jednocześnie tworząc nową jakość. Jego reinterpretacje starych baśni, opowiadań, czy też klasyki literatury przynoszą zaskakujące rezultaty w postaci niezwykle sugestywnych mrocznych wizji, moją ulubioną na długo pozostanie „Szkło, śnieg i jabłka”

            Gaiman po raz kolejny udowodnił, że doskonale sprawdza się w trudnej sztuce, jaką jest tworzenie światów w mikroskopijnych ramach opowiadań. Wampiry, anioły, pradawne bóstwa, koty, trolle, to tylko nieliczne z postaci przewijających się przez karty tego zbioru.  Nietrudno zauważyć, że przeważająca część opowiadań nasycona jest mroczną erotyką, autor we wstępie przytacza genezę wszystkich historii i dominują  te pisane do antologii erotycznych czy też pism skierowanych do  dorosłego czytelnika „ „To antologia opowiadań o świętym Graalu”, …o seksie”, „…bajek w wersjach dla dorosłych”, …o seksie i grozie”, „…o zemście”, „…o przesądach”, „…i znów o seksie”)".

            „Dym i lustra”, to zbiór zawierający kilka naprawdę niezwykłych i zapadających w pamięć historii, jednak nie wszystkie zrobiły na mnie wrażenie. Po raz kolejny oparłam się urokowi wierszy brytyjskiego pisarza, nie przemówiły do mnie w poprzednim tomie, tym razem także nie zachwyciłam się tą formą przekazu. Jako fanka Lovecrafta z radością przyjęłam teksty odwołujące się do samotnika z Providence, jednak jestem w stanie zrozumieć, że pijackie monologi akolitów Wielkiego Cthulu  nie każdemu przypadną do gustu.

            Na długo zostanie ze mną za to na pewno: „Rycerskość”, to wspaniała i dowcipna historia pewnej staruszki kupującej w sklepie ze starzyzną  kilka romansów i Świętego Graala... ”Załatwimy ich Panu hurtowo”, to z kolei  mistrzostwo czarnego humoru i zaskakującej puenty, podczas gdy „Dziecizna” szokuje już samym zamysłem. Urzekające „Złote rybki w Hollywood” pokazują, że tylko Gaiman potrafi wyszydzić Hollywood jednocześnie oddając mu hołd.

            „Opowiadania i złudzenia” -podtytuł zbioru doskonale oddaje niejednoznaczność większości historii, kryjących nie tylko zaskakujące zakończenie ale czasami drugie i trzecie dno. Cześć tekstów jest tak pokręcona, że nie zdziwiłoby mnie czwarte i piąte dno, ale reasumując już zupełnie na serio: historie Gaimana po raz kolejny okazały się wspaniałą wyprawą w głąb mrocznej i szalonej wyobraźni tego pisarza.

Kobiety na traktory ! A może jednak nie...

            

Do księgarń niedawno trafiła arcyciekawa pozycja stanowiąca próbę prześledzenia tego, jak w Polska w okresie powojennym zmieniała koncepcję równości i jakie reperkusje znalazło to w sytuacji kobiet.

            Autorka jest badaczką koncentrująca się na kwestiach społecznych i kulturalnych, a także profesorem historii na Uniwersytecie Illinois w Chicago i absolwentką Uniwersytetu Stanforda. Zainteresowanie autorki tematyką gender i relacjami międzyludzkimi znalazło odbicie w „Kobietach, komunizmie i industrializacji w powojennej Polsce.”

            Badaczka podkreśla, iż historia sprawiła, że po drugiej wojnie dramatycznej przemianie uległy stosunki społeczne i tradycyjne dotąd pojmowanie ról kobiecych i męskich. Komunizm w okresie zaraz po wojnie propagował „naturalne” różnice płciowe, kładąc nacisk na rolę matki w odbudowie strat demograficznych. W kolejnych latach ideolodzy mianowali pracę zawodową głównym narzędziem emancypacji kobiet, mimo że w rzeczywistości przywódcy ograniczali równe prawa kobiet i mężczyzn, na rzecz tych drugich.

            Autorka, badając relacje między dwoma płciami, zyskała nowe spojrzenie na komunistyczne mechanizmy władzy. Proces kształtowania się nowego ustroju nie pozostał bez wpływu na tradycyjnie pojmowane role. Fidelis stawia nieco kontrowersyjną tezę o pojmowaniu stalinizmu także w kategoriach szans i możliwości, a nie tylko w kategoriach terroru, podkreślając to, jak ogromną szansą dla mieszkanek wsi była możliwość przewartościowania tradycji wiejskiej i wykorzystania haseł komunizmu do poprawy jakości swojego życia : „(…) ma to być raczej sugestia, że złożoności ustroju stalinowskiego nie da się oddać w czysto normatywnym ujęciu”.

            Książka Fidelis pokazuje, że mimo haseł równości , komunizm daleki był od uznania równości płci tak naprawdę. Społeczeństwo niechętnie przyjmowało kobiety w tradycyjnie męskich zawodach, „kobieta na traktorze” postrzegana była w kategoriach radzieckiego ataku na polską tożsamość narodową. Stalinizm umocnił zatem tak naprawdę przedwojenną hierarchię płci, jako „bastion polskości”. Pomimo, iż aktywizacja zawodowa kobiet była kluczowym hasłem komunistów, podczas gdy tradycyjnie pojmowane role kobiet i mężczyzn pozostawały podstawowym wyznacznikiem porządku dla powojennej Polski, co naturalnie rodziło konflikty.

            Opracowanie Małgorzaty Fidelis jest nie tylko fascynującym dokumentem, ale także znaczącym głosem w dyskusji o roli kobiet w historii. Dzięki nieznanym dotąd materiałom- dokumentom z archiwum partii, tajnym kronikom milicyjnym, wywiadom- autorce udało się pokazać kluczową rolę kobiet w tworzeniu społeczeństwa komunistycznego, jednocześnie pokazując fasadowość naczelnych haseł komunizmu.

Recenzja dla portalu dla Lejdis.pl