wtorek, 29 września 2015

Fandorin kontra lokaj.


„Jego rzemiosłem było ryzyko, cały czas igrał ze śmiercią, (…) wydawał się nieśmiertelny”- Erast Fandorin powraca w kolejnej odsłonie serii o niesamowitym detektywie, łapiącym złoczyńców w XIX-wiecznej Rosji.
            Narratorem tej opowieści jest tym razem lokaj cara Mikołaja II,  Afanasij, który całe swoje życie poświęcił  służbie carskiej rodzinie. Oddanie głosu człowiekowi niemalże fanatycznie oddanemu swojej pracy, wyznającemu nieco staroświeckie poglądy i stroniącemu od ryzyka, jest ciekawym zabiegiem. Szczególnie, gdy weźmie się pod uwagę, że nie przepada on za bohaterem cyklu. W oczach lokaja Fandorin jawi się, jako przemądrzały i napuszony bawidamek, bawiący się w detektywa. Jest to zarzut poważny w kontekście sprawy, jaka tym razem przypada Erastowi.
            Głównym motorem akcji są przygotowania do koronacji cara Mikołaja II, w czasie których porwany zostaje jego małoletni kuzyn. Porywacz, tytułujący się doktorem Lindem, za uwolnienie chłopca żąda Orłowa, bezcennego brylantu z berła cara. Przestępca stawia w niezwykle  trudnym położeniu cały dom Romanowów: koronacja nie może się odbyć bez Orłowa, tak, jak nie może jej zakłócić wieść o śmierci chłopca, poświęconego dla brylantu. Na pomoc carskiej rodzinie przybywa Erast Fandorin, ścigający doktora Linda od lat, znający jego metody i bezwzględność, każącą mordować porwane przez siebie  dzieci, by nikt nie był w stanie zidentyfikować przestępcy…
            Akunin już wielokrotnie udowodnił, że jest mistrzem w opisywaniu realiów XIX wieku i wplataniu rzeczywistych wydarzeń w swoje, jakże wciągające, fabuły. Nie inaczej jest tym razem. Znów sprawdzili się bohaterowie, nieco mniej jest w tym tomie zgranego tandemu Fandorin- Masa, ale wynagradza nam to fantastycznie nakreślona postać służącego o dosyć radykalnych zapatrywaniach, narzucającego sobie ascetyczny tryb życia, mającego o sobie wysokie mniemanie i boleśnie konfrontującego te przekonania z rzeczywistością. Złowrogi Lind zdaje się być z kolei literackim hołdem oddanym postaci Jamesa Moriarty'ego złowrogim geniuszem zła, doskonałym w swoim fachu, nieuchwytnym i depczącym naszemu detektywowi po piętach.
            Finał nie będzie zaskoczeniem dla czytelników obytych z powieścią detektywistyczną, odgadnięcie tożsamości geniusza zła już w połowie książki  nie było zbyt trudne, ale w najmniejszym stopniu nie umniejszyło to przyjemności z lektury.
W „Koronacji” nie zawodzi intryga, ani pieczołowicie budowany klimat pozwalające na stworzenie fantastycznej wariacji  dotyczącego  jednego z ważniejszych wydarzeń w historii carskiej Rosji.

Recenzja dla portalu: dlaLejdis.pl

piątek, 25 września 2015

Syreny, mnisi i kicz na wyspie Egret.


Sue Monk Kidd podbiła serca czytelników powieściami poruszającymi trudny temat segregacji rasowej oraz emancypacji kobiet. „Opactwo Świętego Grzechu” odbiega znacznie od znanych nam książek amerykańskiej pisarki.
            Historia zaczyna się bardzo klasycznie, wręcz banalnie: kobieta w średnim wieku przeżywa kryzys w małżeństwie, dostrzegając stagnację swojego związku oraz miałkość egzystencji, jaką  prowadzi. Dni podobne do paciorków beznadziejnie przesuwanych między palcami- tak Jessie Sullivan postrzega swoje życie, za wszelką cenę pragnąc zmiany. Poznajemy ją w momencie, gdy zastanawia się: jak dzika dziewczynka z wyspy Egret zmieniła się w stateczną panią domu, odrzucającą artystyczne pasje, doskonale przyciętą do ram wizerunku  matki i żony.  
            Sygnałem do zmian jest dramatyczny telefon przyjaciółki matki Jessie, wzywający naszą bohaterkę do domu: jej pobożna rodzicielka właśnie obcięła sobie  palec i odmawia wszelkich wyjaśnień dotyczących tego  makabrycznego postępku. Jessie wyrusza w podróż, która skonfrontuje ją nie tylko z demonami przeszłości, ale również z udręką teraźniejszości, w której tak bardzo się dusi.
            Podróż malarki  do rodzinnego gniazda, pełnego dobrych i koszmarnych wspomnień przywodzi na myśl „Kocie oko” Margaret Atwood, jednak w przeciwieństwie do kanadyjskiej pisarki, Monk zdecydowała się okrasić całość wątkiem romansowym, osłabiając w ten sposób wymowę książki.  Potężna fala uczucia pomiędzy Jessie, a poznanym na wyspie mężczyzną, opisana jest językiem rodem z tandetnych powieści. Miłość od pierwszego wejrzenia, spotkania w księżycową noc, sny o ukochanym -  to wszystko niebezpiecznie balansuje na krawędzi kiczu.
            Żal mi wątków zaledwie nakreślonych, a tak obiecujących. Zamiast czytać o zakazanym uczuciu wolałabym dowiedzieć się więcej o niezwykłej przyjaźni trzech kobiet, przyjaźni tak silnej, że przetrwała śmierć i szaleństwo. Cudownie byłoby oczytać nieco więcej o dzieciństwie w tak niezwykłym miejscu, jak wyspa Egret, zamieszkanej  przez malownicze indywidua.
            Nie udało się także, według mnie, wykorzystać w pełni potencjału tajemnicy  ojca Jessie i jego tragicznej śmierci, motywu, którego rozwiązanie  da się przewidzieć już od połowy książki. Kidd nie zaskakuje niczym poza sięganiem po wyświechtane frazesy i kiczowate rozwiązania.
            Demony przeszłości, konfrontacja z koszmarami dzieciństwa, poszukiwanie swego miejsca na ziemi, życie w poczuciu winy- te wszystkie wątki zepchnięte w cień przez banalną historię miłosną, zasługiwały na zdecydowanie więcej miejsca w powieści, która mogła być naprawdę poruszająca.  Zdecydowanie „Opactwo Świętego Grzechu” nie będzie moją ulubioną książką autorki, którą przecież niezwykle cenię za „Sekretne życie pszczół”  oraz „Czarne skrzydła”.

Recenzja dla portalu dlaLejdis.pl

poniedziałek, 7 września 2015

Witamy w Moskwie po raz szósty.



Przelane nie na darmo, spalone nie na próżno. Nadszedł pierwszy czas, dwóch stanie w ciele i otworzą drzwi... Trzy ofiary za czwartym razem; pięć dni zostanie dla Innych, sześć dni zostanie dla ludzi. Dla tych, którzy staną na drodze, nie zostanie nic. Szósty Patrol jest martwy. Piąta Siła zniknęła. Czwarta nie zdążyła. Trzecia Siła nie wierzy, druga Siła się boi, pierwsza jest zmęczona.
S. Łukjanienko „Szósty Patrol”

            Cykl o dwóch Patrolach, stojących na straży porządku świata, podbił me serce już dobrych kilka lat temu: smakowitym połączeniem fantastyki i sarkastycznego humoru, w dodatku okraszonym  lekką nutką melancholii. „Szósty Patrol” musiał zatem pojawić się moim regale.
            Tym razem, po Moskwie zaczyna grasować nierejestrowany wampir, zatem oczywiste jest rozpoczęcie śledztwa w tej sprawie, tak jak oczywiste jest, że wszystko w końcu rozbije się o Antona i jego rodzinę. Dziwne wiadomości zostawiane przez wampira stają się początkiem serii wydarzeń prowadzących, a jakże: do końca świata. Po raz kolejni Jaśni i Ciemni, wbrew swej naturze, będą musieli zjednoczyć siły w walce o przetrwanie. Zagrożenie tym razem dotyczy nie tylko świata Innych, ale całej Ziemi.
            Prawo serii jest czasami nieubłagane: kolejny tom może być wtórny, nie oferować czytelnikowi nic nowego, nie rozwijać postaci itd.  Na szczęście tym razem udało się tego w dużej mierze uniknąć, rzecz jasna „Szósty Patrol” nie jest w stanie zaskoczyć zbyt wieloma rozwiązaniami, a rzeczywistość przedstawiona jest nam już bardzo dobrze znana.  Sposób prowadzenia narracji również się nie zmienił: akcja pędzi na łeb i szyję, by za chwilę nasz bohater poddał się głębokim rozważaniom na temat otaczającego go świata, ale czytelnikom przyzwyczajonym do prozy Łukjanienki na pewno to nie będzie przeszkadzać.
 Jednak finał przynosi niespodziewane rozwiązania, a duża część powieści poświęcana jest wampirom, dzięki czemu dostajemy smakowite fragmenty dotyczące genezy tego gatunku, jego wierzeń, legend, zwyczajów i słabości. Autor pokazał także wiarygodną przemianę kluczowej postaci: Anton nie jest już idealistą, jak w pierwszym tomie, lecz Magiem zdecydowany czasami wybrać mniejsze zło, czy też poświęcić kogoś w imię większej sprawy.
            Nacisk  znów położony jest bardziej na sensacyjny wymiar całej historii, niestety pisarz całkowicie porzucił opisywanie misternych spisków tworzonych przez przywódców obu Patroli, wielowymiarowych intryg, które tak wciągały  w pierwszych trzech tomach serii. Pościgi po całym świecie, widowiskowe starcia, niespodziewane ataki- to teraz składowe części akcji. Troszeczkę żałuję tej zmiany, ale wynagradza mi to po części kreowanie scen w rodzaju walki o przywództwo wampirów. O, tam to się dzieje!
            „Szósty Patrol” jest cudownym zatoczeniem koła: nie tylko punkt wyjścia opowiadanej historii, ale cała konstrukcja książki są powrotem do początku cyklu. Czy to znak, że seria została skończona? Nie wiem, ale mam nadzieję, że Gorodecki wróci, by znów ratować świat.

Siły Światła mają obowiązek zapoznać się z tym tekstem.
Nocny Patrol
Siły Ciemności mają obowiązek zapoznać się z tym tekstem.

Dzienny Patrol"

niedziela, 6 września 2015

Pod drugiej, mrocznej stronie lustra.




Fantastyka (…) to lustro. Krzywe, owszem, czasem skrywające prawdę, ustawione pod kątem czterdziestu pięciu stopni wobec rzeczywistości, niemniej jednak lustro, dzięki któremu możemy opowiadać sobie rzeczy niewidoczne w inny sposób”.
N. Gaiman.

            Za mną kolejna antologia tekstów  jednego z drogich memu sercu  pisarzy. Tym razem jedynym kryterium doboru opowiadań był ich klimat, sposób przedstawiania rzeczywistości: deformowanie jej, zacieranie konturów  między tym, co realne i wyobrażone. Każda z opowiedzianych historii pokazuje świat lekko wykrzywiony, wzbogacony elementem obcości: w postaci specyficznego humoru, groteski, makabry, czy też ostrej erotyki. Elementem, który sprawia, że pokazywana nam rzeczywistość ma wszelkie znamiona fantazji, marzenia sennego, czasami koszmaru...
            Czerpiąc z twórczości swoich mistrzów: Lovecrafta, Poego, braci Grimm, Gaiman oddaje im hołd jednocześnie tworząc nową jakość. Jego reinterpretacje starych baśni, opowiadań, czy też klasyki literatury przynoszą zaskakujące rezultaty w postaci niezwykle sugestywnych mrocznych wizji, moją ulubioną na długo pozostanie „Szkło, śnieg i jabłka”
            Gaiman po raz kolejny udowodnił, że doskonale sprawdza się w trudnej sztuce, jaką jest tworzenie światów w mikroskopijnych ramach opowiadań. Wampiry, anioły, pradawne bóstwa, koty, trolle, to tylko nieliczne z postaci przewijających się przez karty tego zbioru.  Nietrudno zauważyć, że przeważająca część opowiadań nasycona jest mroczną erotyką, autor we wstępie przytacza genezę wszystkich historii i dominują  te pisane do antologii erotycznych czy też pism skierowanych do  dorosłego czytelnika „ „To antologia opowiadań o świętym Graalu”, …o seksie”, „…bajek w wersjach dla dorosłych”, …o seksie i grozie”, „…o zemście”, „…o przesądach”, „…i znów o seksie”)".
            „Dym i lustra”, to zbiór zawierający kilka naprawdę niezwykłych i zapadających w pamięć historii, jednak nie wszystkie zrobiły na mnie wrażenie. Po raz kolejny oparłam się urokowi wierszy brytyjskiego pisarza, nie przemówiły do mnie w poprzednim tomie, tym razem także nie zachwyciłam się tą formą przekazu. Jako fanka Lovecrafta z radością przyjęłam teksty odwołujące się do samotnika z Providence, jednak jestem w stanie zrozumieć, że pijackie monologi akolitów Wielkiego Cthulu  nie każdemu przypadną do gustu.
            Na długo zostanie ze mną za to na pewno: „Rycerskość”, to wspaniała i dowcipna historia pewnej staruszki kupującej w sklepie ze starzyzną  kilka romansów i Świętego Graala... ”Załatwimy ich Panu hurtowo”, to z kolei  mistrzostwo czarnego humoru i zaskakującej puenty, podczas gdy „Dziecizna” szokuje już samym zamysłem. Urzekające „Złote rybki w Hollywood” pokazują, że tylko Gaiman potrafi wyszydzić Hollywood jednocześnie oddając mu hołd.
            „Opowiadania i złudzenia” -podtytuł zbioru doskonale oddaje niejednoznaczność większości historii, kryjących nie tylko zaskakujące zakończenie ale czasami drugie i trzecie dno. Cześć tekstów jest tak pokręcona, że nie zdziwiłoby mnie czwarte i piąte dno, ale reasumując już zupełnie na serio: historie Gaimana po raz kolejny okazały się wspaniałą wyprawą w głąb mrocznej i szalonej wyobraźni tego pisarza.