Zapomniani bohaterowie.

            „(…) cieszmy się naszą historią. Poznawajmy ją z ciekawością i radością. Pomniki zamieniają bohaterów w kamień a historię czynią twardą i niedostępną. Opowieści mogą otwierać przeszłość i oddawać ludziom/historii życie. Bierzmy je takim jakim było. W nas też jest Las.”

Elżbieta Cherezińska po raz kolejny zajęła się tematem nieobecnym do tej pory w literaturze głównego nurtu. Po przybliżeniu czytelnikom (i to z ogromnym powodzeniem) czasów rozbicia dzielnicowego, tym razem podjęła się opowiedzenia historii równie dramatycznej, co bolesnej. Dzieje oddziału Narodowych Sił Zbrojnych (najpierw Legionu Nadwiślańskiego, potem Brygady Świętokrzyskiej) są  pełne niedomówień i kontrowersji, przez co stały się idealnym tematem dla pisarki, odżegnującej się od jasnych, czarno-białych podziałów.

            „Legion” koncentruje się na historii Brygady Świętokrzyskiej, formacji, której działania do dzisiaj są tajemnicą: niewielka ilość źródeł historycznych i zakłamania epoki komunizmu utrudniają konstrukcję jasnego przekazu na ten temat. Niezrażona tym faktem pisarka tworzy własną opowieść, w której bohaterowie  i tchórze mają na równi prawo głosu. Historia Legionu, to opowieść o tworzeniu konspiracji w okupacyjnych warunkach; konspiracji próbującej zjednoczyć różne grupy społeczne i starającej się o przyłączenie do Armii Krajowej, by wreszcie stworzyć własne oddziały partyzanckie. Oddziały, których głównym zadaniem była walka z okupantem, ale także ochrona ludności cywilnej. To także historia niesamowitego marszu przez linię sowiecko-niemieckiego frontu i przyłączenie się do amerykańskiej armii Pattona. 

            Czytelnicy poprzednich książek polskiej autorki dostają do rąk ogromną powieść, w której niezwykle sprawnie połączono fakty historyczne , politykę i warstwę obyczajową. Jak zwykle najsilniejszym atutem książki są bohaterowie: nakreśleni kilkoma zdaniami, wyraziści i zapadający w pamięć. Niepokorni, odważni, ale przy tym zwyczajni i realistycznie nakreśleni żołnierze, dla których wolność jest rzeczą najważniejszą i godną wszelkich wyrzeczeń. Pierwszoplanowe postacie, to przede wszystkim: Leonard Szczęsny Zub-Zdanowicz ("Ząb"), Władysław Kołaciński ("Żbik"), oraz Władysław Marcinkowski ("Jaxa"). Pełna dobrze wyważonego patosu, ale także humoru fabuła punktuje najważniejsze wydarzenia w historii Brygady: trudną wędrówkę do Czech, wyzwolenie obozu koncentracyjnego w Holiszowie, czy też wzięcie do niewoli sztabu  XIII armii niemieckiej.

Konwencja całej powieści jest rodem z dobrego filmu sensacyjnego: przeskakiwanie od jednego bohatera do drugiego, krótkie wstawki biograficzne zapowiadająca postacie, czy też liczne odwołania do kultury popularnej. Są to jednak proste zabiegi formalne, nie przytłaczające całości i urozmaicające zaledwie lekturą zwyczajnie wciągającej i dobrze napisanej powieści.

„Legion” udowadnia talent autorki, nie bojącej się podejmowania trudnych tematów i potrafiącej swoją pasją zarazić innych. Na uznanie zasługuje również fakt, że Cherezińska nie daje się zaszufladkować: autorka skandynawskiej sagi, powieści historycznych rozgrywających się w średniowieczu i wreszcie opowiadająca historię z okresu drugiej wojny. Wszechstronność i talent, to naprawdę godna polecenia mieszanka.